Eskluzive APEL/ Nga Bledi Dika: Teknologjia dhe kontrolli virtual
Heidegger kishte një pikëpamje komplekse dhe të nuancuar të teknologjisë, të cilën ai e shihte si një tipar themelor të botës moderne. Ai besonte se teknologjia ka një ndikim të thellë në mënyrën se si ne e kuptojmë veten dhe botën përreth nesh, dhe se ajo formon vetë mënyrën tonë të të ekzistuarit.
Një nga idetë kryesore të Heidegger-it ishte se teknologjia nuk është thjesht një mjet që ne përdorim për të arritur qëllimet tona, por më tepër një mënyrë për të ta zbuluar botën. Ai argumentonte se teknologjia “sfidon” ose e”inkuadron” botën, duke e sjellë atë në një lloj fokusi të veçantë ndaj efikasitetit, kontrollit dhe dobisë. Kjo do të thotë që të kuptuarit tonë për botën formohet gjithmonë nga teknologjitë që përdorim dhe se teknologjia ka një ndikim të fuqishëm në mënyrën se si mendojmë dhe veprojmë.
Heidegger besonte gjithashtu se dominimi i teknologjisë në jetën moderne ka çuar në një lloj harrese të marrëdhënies sonë më të thellë me botën. Pra që ne kemi humbur kontaktin me natyrën themelore të gjërave dhe jemi fokusuar vetëm në manipulimin e tyre për qëllimet tona. Kjo, besonte ai, ka çuar në një ndjenjë tjetërsimi të ekzistencës nga vetja.
Në përgjithësi, Heidegger e shihte teknologjinë si një forcë të fuqishme që ka një ndikim të thellë në jetët tona dhe në të kuptuarit tonë për veten dhe botën përreth nesh. Ai besonte se ne duhet të jemi të vetëdijshëm për këtë ndikim dhe të përpiqemi të zhvillojmë një marrëdhënie më autentike me botën që shkon përtej logjikës instrumentale të teknologjisë.
Kur një shoqëri, sidomos ajo shqiptare me shumë handikape sociale (politiko-ekonomike), ndeshet me një teknologji që është më e avancuar se zhvillimi i saj, ajo mund të ketë një ndikim të jashtëzakonshëm . Pra pasojat specifike të një teknologjie të tillë varen nga një sërë faktorësh, duke përfshirë natyrën e teknologjisë, strukturat sociale dhe ekonomike të shoqërisë dhe vlerat kulturore të njerëzve brenda saj.
Në këtë kuptim do të kishim:
Përçarje dhe kaos: Nëse teknologjia është shumë përçarëse, mund të shkaktojë kaos dhe trazira në shoqëri. Për shembull, nëse një sistem shumë i avancuar i AI kryen papritur shumë punë në të cilat njerëzit ishin mbështetur më parë për jetesën e tyre, ai mund të shkaktojë papunësi të gjerë dhe trazira sociale.
Varësi dhe cenueshmëri: Nëse shoqëria bëhet e varur nga teknologjia e re, ajo mund të bëhet e pambrojtur ndaj tekave të atyre që e kontrollojnë atë. Për shembull, nëse një shoqëri bëhet shumë e varur nga një burim i ri energjie që kontrollohet nga një grup i vogël individësh, ata individë mund të kenë pushtet të rëndësishëm mbi pjesën tjetër të shoqërisë.
Gjithsesi teknologjja ka edhe benefite nëse përdorimi i saj nuk është manipulativ dhe është etik: Kështu për shembull, nëse futet një teknologji e re mjekësore që redukton ndjeshëm prevalencën e një sëmundjeje të caktuar, ajo mund të përmirësojë shumë shëndetin dhe mirëqenien e shoqërisë. Në të njejtën linjë besimi i tepërt mund të instrumentalozohet për qëllime kontrolli duke sjeëlë të ashtëquajturin biopushtet, siç pamë në fakt gjatë flamës.
Si përmbledhje, përballja me një teknologji që është më e avancuar se shoqëria mund të çojë në një gamë të gjerë rezultatesh, pozitive dhe negative. Është e rëndësishme që shoqëria të marrë parasysh me kujdes ndikimet e mundshme të teknologjisë dhe të marrë vendime të informuara se si ta integrojnë atë në strukturat e saj sociale dhe ekonomike.
Një konstante e përhershme e çdo teknologjie të re që na propozohet është PR i saj, komunikimi, informimi dhe mundësitë e kontrollit nëpërmjet instrumentalizimit dhe miksimit të të dyjava. Që në përleshjen e parë komunikative me qëllime marketingu, midis Teslas dhe Edisonin, në luftën e rrymave se cila teknologji transmetime e energjisë duhet të ishte prevalente, propozimi teknologjik ka shkuar paralel me komunikimin propagandues, aq sa është bërë, për fat të keq instrument i këtij të fundit në kuadrin më të gjërë të kontrollit të masave. Propagandë dhe komunikim për dhe nga teknologjia që popozohet dhe formon ekzistencat tona.
Kështu kontrolli nëpërmjet materializmit teknologjik merret dhe inkuadrohet në sferën virtuale. Pra flasim për kontrollin virtual, që i referohet aftësisë së atyre që kontrollojnë platformat e masmedias virtuale për të formësuar informacionin dhe mesazhet që i komunikohen një audiencë të madhe.
Masmedia virtuale përfshin platforma të tilla si mediat sociale, mediat online të lajmeve, shërbimet e transmetimit të videove dhe platforma të tjera dixhitale që lejojnë shpërndarjen e informacionit në një audiencë të gjerë.
Ka një sërë mënyrash në të cilat mund të ushtrohet kontrolli virtual nga masmedia. Për shembull:
Kurimi algoritmik: Shumë platforma virtuale të mediave masive përdorin algoritme për të përcaktuar se cila përmbajtje u shfaqet përdoruesve. Kjo do të thotë që pronarët e platformës kanë kontroll të konsiderueshëm mbi përmbajtjen që shihet nga audienca e tyre.
Moderimi i përmbajtjes: Platformat virtuale të masmedias shpesh kanë politika që diktojnë se cilat lloje të përmbajtjes lejohen dhe çfarë jo. Kjo do të thotë që pronarët e platformës kanë aftësinë të formësojnë diskursin në platformën e tyre duke zgjedhur se cilën përmbajtje të heqin ose lejojnë.
Oligarkia e kontrollit virtual: Një numër i vogël kompanish zotërojnë shumë nga platformat më të njohura të mediave virtuale, që do të thotë se një numër relativisht i vogël individësh ose organizatash kanë kontroll të rëndësishëm mbi informacionin që i komunikohet audiencës së madhe.
Për të përfunduar, mund të themi që teknologjitë e reja përtej benefiteve që sjelin, kanë gjitjnjë të veshur konstanten e PR, kanë një lloj fame e cila formon vetë shoqërinë dhe individin. Kështu prirjet e para të autokratëve janë të kontrollojnë teknologjitë të cilat vinë me një narrativë, por që edhe mund të ndikojnë tek narrativa e kontrollit. Psh rasti i satelitëve që u blen nga Shqipëria, propagandimi se janë të një emri të njohur si Elon Musk. Rastet e droneve të blera që medemek do na ruajnë nga një sulm, ndërkojë të vetmet vende që mund ta bëjnë këtë, Greqia monitoron qiellin shqiptar dhe ka akses teritorial pa asnjë luftë, ndërsa tjetra, Serbia, është e drejtuar nga miqtë e liderrit tonë dhe open ballkaniste.Tjetër rast kemi risinë teknologjike të eAlbanias siç e dimë nga propaganda e madhe përfundoi si terminal për spiunllëqe patronazhistësh duke krijuar sëfundmi biçim klonesh të tipit aktivisti. Tik tok, instagram e gjithë teknologjia multimediale krijon me miliona përmajtje që xhirojnë e xhirojnë duke marrë kohën e duke u fokusuat psh tek BB ndërkohë që sistemi politik nga kriza ku ndodhet do të kërkoj të ribëhet pikërisht nëpërmjet kësaj teknologjie.
A i shpëtojmë dot teknologjisë dhe kontrollit? Teknologjisë nuk i shpëtojmë dot nëse nuk kuptojmë që jemi në marrëdhënie dypalëshë, ku ne nuk e zotërokmë totalisht atë, dhe ajo formëaon ekzistencën tonsë sipas qasjes, pritjes, përdorimit dhe bashkëveprimit që bëjmë me të.